Στην Τρίγλια υπήρχαν παρεκκλήσια τόσο εντός του οικισμού, όσο και εκτός αυτού. Μαρτυρίες για τα παρεκκλήσια αντλούμε από τις προφορικές μαρτυρίες που περιλαμβάνονται στο Αρχείο Προφορικής Παράδοσης του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών (ΚΜΣ).
Η εκκλησία Αγίου Γεωργίου Κάτω ανεγέρθηκε τον 17ο αιώνα και περιγράφεται στο αρχείο ΜΚΣ ως: “Την εκκλησία αυτή τη λέγαμε ο Κάτω Άϊ Γιώργης για να την ξεχωρίζουμε από τον Απάνω Άϊ Γιώργη στον Επάνω μαχαλά. Ήταν πέτρινη, μεγάλη εκκλησία, μεγαλύτερη από τον Απάνω Άϊ Γιώργη. Δυό φορές το χρόνο γινόταν μονεκκλησιά, εκεί χωρούσε όλο το εκκλησίασμα.
Η εκκλησία της Παναγίας-Μητρόπολης ανεγέρθηκε τον 17ο αιώνα, αλλά σε ένα γωνιόλιθο, που είναι εντοιχισμένος ψηλά στη γωνία Eski Pazar Cad και Demirhane Araligi Sok (φωτογραφία 52), έχει χαραχθεί, στην πλευρά επί του Demirhane Araligi Sok, με ανάγλυφους αριθμούς το έτος 1834
Η εκκλησία της Παντοβασίλισσας ήταν το καθολικό της Μονής Τρίγλιας, η οποία ιδρύθηκε το 780 μΧ, σύμφωνα με τον Τρ. Ευαγγελλίδη (Βρύλλειον- Τριγλεία, σ. 53) και τη Δέσποινα Παρασκευά (Τριγλεία της Βιθυνίας, σ. 17). Η εκκλησία κτίστηκε 1) κατά “τον όψιμο 13ο αιώνα”, σύμφωνα με σχετική βιβλιογραφία…
Εκτός από την εκκλησία του Αγ. Δημητρίου, υπήρχε και η εκκλησία της Αγίας Επισκέψεως, η οποία ανεγέρθηκε τον 17ο αιώνα και περιγράφεται, από τους πληροφορητές του ΚΜΣ, ως εξής: “Η Αγία Επίσκεψις ήταν στη συνοικία του Επάνω Άϊ Γιώργη. Πριν ήταν εκκλησία και λειτουργούσε και κάηκε το 1895. Έμεινε η εικόνα και κάτι άλλα, και κτίσαν ένα παρεκκλήσι…
Οι ιστορικές αναφορές για τον αρχικό οικισμό “Βρύλλειον” στην ευρύτερη περιοχή της Τρίγλιας, Βιθυνίας, έχουν αφετηρία το 500 π.Χ., αλλά η δημιουργία του πρώτου οικισμού της περιοχής αναφέρεται στον 12ο αιώνα, στη θέση “Παλαιοχώρια”, λίγα χιλιόμετρα νοτιοδυτικά του σημερινού…
Το Ρουσαίου χαρακτηρίζεται ως γη αυτοκρατορική (1047) η οποία περιήλθε αργότερα στην οικογένεια Μπουρτζή[1] ( πριν το 1104). Τέλος έγινε μοναστηριακή ιδιοκτησία ( 1117) μέρος της οποίας κατασχέθηκε πολλές φορές τον 14ο αιώνα.
Το 1301: σε οροθεσία της περιοχής της Αγίας Τριάδας αναφέρεται ότι το μοναστήρι του Λινοβροχίου κατέχει κάποιο κτήμα στην περιοχή του Όξυνου.
Το 1321, έγινε μια απογραφή από τους Βυζαντινούς απογραφείς Περγαμηνό και Φαρισέο. Στην απογραφή αυτή ορίζονται τα όρια της γης που κατέχει η μονή Λινοβροχίου στη Σιγίλου. Συγκεκριμένα ως γείτονες αυτής της γης αναφέρονται : τα κτήματα που κατείχε η Λάβρα στο Όξυνο, η ιδιοκτησία της Μονής Δοχιαρείου στο Ρουσσαίου, ο στρατιώτης Νεοκαστρίτης που κατείχε κι αυτός έκταση στο Ρουσαίου την οποία είχε αποσπάσει από τα εδάφη της Μονής Δοχιαρείου και η ιδιοκτησία μιας άλλης μονής, του Χορταίτη στη γη επίσης του χωριού Σιγίλου.
Το χωριό αυτό βρίσκεται σε απόσταση είκοσι λεπτών περίπου από την Τρίγλια, στο δρόμο που οδηγεί από το Γιαλί-Τσιφλίκ στο Αναφόρι και Ντερίκιοι. Απέχει μια ώρα με τα πόδια από τη θάλασσα, μιάμιση ώρα από τη Ν. Τρίγλια, και δύο ώρες από τα Μουδανιά επίσης με τα πόδια.
Το χωριό βρίσκεται πάνω σε ύψωμα. Στα πόδια του υψώματος εκτείνεται εύφορος κάμπος…
Οι Θρακιώτες που εγκαταστάθηκαν στο Σουφλάρ, σήμερα Ν. Τρίγλια, κατάγονταν από τα χωριά Γάνος, Στέρνα, Κερασιά, Πάνιδο και Πλαγιάρι της Ανατολικής Θράκης. Οι κάτοικοι των χωριών αυτών ήταν Έλληνες χριστιανοί Ορθόδοξοι. Οι Τούρκοι ζούσαν σε δικά τους χωριά. Κάθε χωριό είχε την εκκλησία ή ξεχωριστούς μαχαλάδες ή τις εκκλησίες του και το σχολείο του. Στις κωμοπόλεις υπήρχαν τα σχολαρχεία που αντιστοιχούν στα σημερινά γυμνάσια.
Το χωριό αυτό βρίσκεται στο βορειοδυτικό άκρο της Μ. Ασίας κοντά στη Νικομήδεια και απέχει 100 χιλιόμετρα από την Κωνσταντινούπολη.
Είναι κτισμένο μεταξύ τεσσάρων βουνών. Το βουνό που βρίσκεται ανατολικά του χωριού έχει ύψος 1800μ., αυτό που βρίσκεται δυτικά έχει ύψος 2000μ. και αυτά που βρίσκονται βόρεια και νότια του χωριού έχουν ύψος 600μ. και 700μ. αντίστοιχα.
Πολλοί Τριγλιανοί µε διαφορετικό τρόπο ο καθένας τους βoήθησαν τους συγχωριανούς τους, άλλοι στην παλιά Τρίγλια και άλλοι στη Νεα Τρίγλια. Εξέχουσες προσωπικότητες ήταν: ο Διόδωρος, μητροπολίτης Σισανίου, Ιωαννίκιος επίσκοπος Δεσκάτης, Μιλτιάδης Παπαλεξανδρής, δάσκαλος, Τρύφων Ευαγγελίδης, φιλόλογος, οι γιατροί Ιωάννης Τσιβάνης, Βασίλειος Βασιλειάδης, Ανέστης Τσίτερ και Ιωάννης Κρυσταλλίδης, ο Ιωάννης Σάπαρης, μεγαλέμπορος, Χρυσόστομος Ευστράτιος, Χρυσόστομος και Νικόλαος Καβουνίδης, οικογένεια εφοπλιστών.